موضوع مقاله : تکافل در ایران، مرز جدید یا طلوع کاذب؟
مایکل کورتباوی شریک michael.kortbawi@bsa…
لغو تحریم‌ها در ایران می‌تواند به بازار تکافل مسلط منا کمک زیادی کند – اما عدم شفافیت و پراکندگی در صنعت جهانی تکافل، پتانسیل واقعی آن را مخدوش کرده است.
ایران
شرقی ترین کشور خاورمیانه با جمعیتی نزدیک به 80 میلیون نفر – به دلیل جایگاهش به عنوان تنها کشور رسمی فارسی زبان در منطقه، کشوری منحصر به فرد است. با حکومت جمهوری اسلامی شیعی، برجستگی نهاد مذهبی همچنان به شکل دادن به محیط تجاری ایران ادامه می دهد و علیرغم تحریم های اقتصادی، ایران یکی از بزرگترین بازارهای تکافل در سراسر جهان است.این می تواند به این دلیل باشد که ایران تنها کشوری است که سیستم مالی کاملاً اسلامی را حفظ می کند. بدین ترتیب حوزه‌ای ایجاد می‌شود که تکافل در آن با تبدیل پیروی از شریعت به یک الزام قانونی صنعت بیمه داخلی، رشد می‌کند.به طور قابل توجهی، اطلاعات مربوط به مدل تکافل ایران و تفاوت های آن در مقایسه با سایر اقتصادهای اسلامی، پراکنده و محدود است. این موضوع برای شرکت های ایرانی در سایر صنایع تکرار می شود و ممکن است مقایسه با سایر صنایع تکافل را پیچیده کند.آنچه مشخص است این است که بیمه‌گذاران تکافل و ایرانی مانند سایر اقتصادهای اسلامی از هم متمایز نیستند، زیرا نیازی به شوراهای شرعی داخلی نیست، بیمه‌های درمانی، بیمه شخص ثالث و بیمه‌های اجتماعی در ایران اجباری است و قانون تأسیس ایران نیز زندگی و غیر را شرط کرده است. کسب و کار زندگی از بیمه گذاران به صورت جزئی به بیمه مرکزی ایران: مرجع نظارتی بیمه و بیمه اتکایی رسمی واگذار می شود.ایران 44 درصد از کل حق بیمه جهانی تکافل (طبق گزارش مرکز بانکداری و مالی اسلامی دبی (DCIBF)) را به خود اختصاص داده است، که اگر ایران چالش های داخلی و خارجی خود را با سرمایه گذاری خارجی و همکاری با سایر اقتصادهای اسلامی کاهش دهد، می تواند افزایش یابد. بحث واقعی این خواهد بود که آیا این امکان پذیر است و صنعت تکافل ایران تا چه اندازه می تواند همزمان رشد کند.
مقایسه منطقه ای
منابع تطبیقی در مورد صنایع منا و آسیا تکافل گسترده هستند، اما اغلب ایران را علیرغم اندازه بازار آن از یافته‌های خود حذف می‌کنند، که این پرسش‌ها را ایجاد می‌کند که چرا چنین بوده است. با این حال، اکنون که ایران از حداقل آزادی از تحریم‌های اقتصادی برخوردار است، اوضاع تغییر خواهد کرد. هنوز هم می توان پرسید – چرا اطلاعات در مورد این بازار بزرگ تکافل کم است؟می توان برداشت اسلامی شیعه را نسبت به تکافل، هم اندازه قابل توجه بازار ایران را توضیح می دهد و هم اینکه چرا تحلیل ها اغلب ایران را از طیف گسترده ای از صنایع تکافل خارج می کنند. این به رغم شباهت‌های آنها در ارزش‌های اساسی دوجانبه است – که حتی اقتصادهای اسلامی سنی نیز بر اساس آن تقسیم شده‌اند.نظام حقوقی مبتنی بر اسلام شیعه ایران به طور قابل توجهی تکافل ایرانی را از مدل های تکافل متمایز می کند. برخلاف سایر اقتصادهای اسلامی، اشاره شده است که بیمه‌گران در ایران نیازی به شورای شرعی ندارند و به‌عنوان اپراتورهای سنتی تکافل فعالیت نمی‌کنند، زیرا دولت ایران یک تقسیم “سخت” با بیمه متعارف را حفظ نمی‌کند. معنای تکافل در بافت ایرانی مبهم است زیرا تحقیقات اندک موجود در ایران به وضوح بین آنها تفاوت قائل نشده است.این شاید به این دلیل است که نظام مالی ایران کاملاً مبتنی بر اسلام شیعه است، به این معنی که صنعت بیمه آن به جای پوشش بخشی از یک سیستم دوگانه، که معمولاً در میان اقتصادهای عمدتاً سنی مذهب دیده می‌شود، زیر چتر پیروی از شریعت گروه‌بندی شده است.در نتیجه، بیمه‌گران ایرانی در سراسر صنعت عمدتاً دارای ساختارهای عملیاتی متعارف با استفاده متداول از «پنجره‌های» فرعی تکافل هستند. این روند شباهت هایی با صنعت عمده تاکافول مالزی دارد. در مقابل، بخش‌های بزرگی از بازارهای منا و آسیایی به دلیل انتقادات اهل سنت از بیمه متعارف، از لحاظ تاریخی مدل‌های کامل تکافل را حفظ کرده‌اند.
تحریم ها
تاریخ معاصر ایران، تا همین اواخر، عمدتاً توسط تحریم‌های تحت رهبری ایالات متحده، با توجه به تأثیر آنها بر اقتصاد ضعیف و در عین حال امیدوارکننده ایران، تجسم یافته بود. بخش تکافل ایران به شدت تحت تاثیر لغو تحریم ها قرار خواهد گرفت، بر اساس اینکه چگونه با وجود محدودیت های اقتصادی قابل توجه خود را به عنوان یک بازار پیشرو معرفی کرده است – اگر ایران نمی توانست صنعت تکافل ایران زنده بماند، چه رسد به اینکه به یکی از بازارهای پیشرو تکافل تبدیل شود. اقتصاد مقاومتی را توسعه داد.این امر در صورتی آشکار می شود که هزینه های قابل توجهی را که صنعت تکافل و «ری تکافل» ایران از طریق تجارت و سرمایه گذاری از دست رفته متحمل شده است در نظر بگیریم. طبق گزارش‌ها، ایران از سال 2010 تقریباً 120 میلیارد دلار درآمد از دست داده است، زیرا مفاد رژیم تحریمی که اکنون به طور رسمی از رده خارج شده و محدودیت‌هایی علیه معاملات با مؤسسات مالی ایرانی برجسته است. این امر به ویژه در مورد بیمه‌گران ایرانی و اپراتورهای تکافل، که مدت‌هاست از ارائه خدمات در معاملات کلیدی ایران با شرکت‌های خارجی احتمالی در صنایعی مانند کشتیرانی تجاری منع شده‌اند، صادق است. با اتکای منافع حیاتی ایران در نفت و گاز طبیعی به کشتیرانی، چنین موانعی دشمنی بود.با این حال، اقتصاد مقاومتی ایران، علیرغم این عقب‌نشینی، بخش تکافل را با توسعه یک بازار داخلی بزرگ تقویت کرد که به طور ابزاری به آن کمک کرد تا از رقبای خود – به‌ویژه کسانی که از مزیت عدم مواجهه با تحریم‌ها برخوردار بودند، پیشی بگیرد. کل درآمد 11.5 میلیارد دلاری تکافل ایران در سال 2012 با وجود ضریب نفوذ بسیار پایین (براساس DCIBF) تقریباً 50 درصد از درآمد جهانی را تشکیل می داد.بنابراین پیش‌بینی‌ها در مورد آینده بلندمدت بخش تکافل ایران پس از تحریم‌ها، مانند بیشتر صنایع ایران، صعودی بوده است. با بازگشایی بازارهای این کشور، هجوم قابل توجه تجارت خارجی و سرمایه گذاری در بخش هایی مانند نفت و گاز، حجم کار بیشتری را برای صنعت تکافل و رتاکافول آن ضروری می کند.
یک سحر دروغین؟
پتانسیل قابل توجه است. ایران می‌تواند با دور زدن برخی از موانع داخلی و ویژگی‌های مشکل‌ساز بازار جهانی، خطر توقف آن را کاهش دهد.اولاً، در یک بازار باز، بخش تکافل می‌تواند ریسک‌های متفاوت و انتظارات بالاتری را نسبت به روزهای انزوای اقتصادی ایران برآورده کند. وضعیت دست نخورده بازار داخلی ایران فرصتی قابل توجه برای رشد بیشتر است اما خطراتی را نیز برای رفاه درازمدت بخش تکافل به همراه دارد. این بیشتر در زیرساخت های پیر و ناکافی ایران آشکار است.قبل از اینکه صنعت تکافل و رتاکافول ایران بتواند با این چالش های آینده روبرو شود، سرمایه گذاری و تخصص قابل توجهی لازم است. به ویژه با توجه به هرگونه ابهام در رابطه با ملاحظات عملی و عملکردی پیرامون شرایط و ضوابط دقیق لغو اخیر تحریم ها. این امر پیامدهای قابل توجهی برای فعالیت و تعامل اقتصادی قریب الوقوع ایران، اتحادیه اروپا یا احتمالا ایالات متحده خواهد داشت.نکته مهم این است که صنعت تکافل ایران ممکن است به دلیل نقص های مداوم صنعت جهانی فضای محدودی برای رشد داشته باشد. فقدان چارچوب های نظارتی استاندارد، صنعت جهانی تاکافول را از به فعلیت رساندن پتانسیل بلندمدت خود محدود کرده است. تفاوت‌های پیچیده مقرراتی اپراتورها را از انجام کارهای بین‌صلاحیتی باز می‌دارد. بدون دستیابی به این امر، رشد صنعت و بازیگران پیشرو آن مانند ایران محدود خواهد ماند.تسهیل یک چارچوب استاندارد برای تشویق دسترسی چند حوزه قضایی به اراده سیاسی بیشتری از سوی اقتصادهای اسلامی نیاز دارد. با این حال، همانطور که قبلا ذکر شد، همکاری به دلیل اختلافات ریشه‌ای بر سر مشروعیت مدل‌های تکافل، چشم‌اندازی مشکوک است. ورود مجدد ایران به عرصه بین‌الملل می‌تواند با توجه به تفاوت‌های آشکار بین مدل آن و مدل‌های مجموعه‌ای از اقتصادهای اسلامی متضاد در کنار درگیری‌های سیاسی و مذهبی طولانی مدت و تفاوت‌های اعتقادی فرهنگی-اقتصادی، این موضوع را تشدید کند.
چشم انداز ایران
ایران مطمئناً پتانسیل تثبیت خود را در صنعت جهانی تکافل به دلیل هجوم احتمالی تجارت خارجی و سرمایه گذاری دارد. قدرت بازار داخلی ایران و حضور پررنگ ایران در بخش جهانی تکافل از عوامل بسیار مهمی است که پایه‌های رشد آتی را ایجاد کرده است.با این حال، این مقاله تأکید می‌کند که اطلاعات نسبتاً محدود موجود در مورد جزئیات پیچیده ساختار تکافل ایران، بر دقت پیش‌بینی‌ها تأثیر می‌گذارد و برخی از عناصر عدم اطمینان را در مورد آینده صنعت تکافل ایران باقی می‌گذارد. به ویژه به این دلیل که این امر مقایسه با سایر حوزه های قضایی تکافل را پیچیده می کند. آینده اقتصادی ایران مثبت است، اما درک کامل آینده بخش تکافل، نیازمند شفافیت بیشتر در ساختار عملیاتی آن است.علاوه بر این، ما باید میزان موفقیت صنعت تکافل ایران را از صنعت جهانی که در آن تکافل هنوز از بیمه متعارف در بازارهای مختلف اسلامی عقب است، متمایز کنیم. مشکلات ساختاری اقتصاد ایران یک موضوع داخلی حیاتی است که همانطور که صندوق بین‌المللی پول خاطرنشان می‌کند، نیازمند اصلاحات قابل توجهی برای تعدیل اقتصاد مقاومتی ایران برای تطبیق با معرفی مجدد آن به سیستم بین‌المللی است.سوال اصلی در کل بازار تکافل باقی می‌ماند که مرز ایران را تا چه حد می‌تواند گسترش دهد. بازگشت ایران از انزوا به طور بالقوه باید این سقف را افزایش دهد، اما تنها از طریق همکاری با اقتصادهای اسلامی خود. باید دید آیا می توان بر اختلافات مذهبی و سیاسی فائق آمد. اما اگر نتوانند برای منافع اقتصادی کل صنعت مضر است.
بخش تکافل ایران به تعداد
11.6 میلیارد دلار – GWP در سال 201229.9٪ – رشد سالانه از 2008-1144٪ – سهم GWP جهانی تکافل23.6 میلیارد دلار – GWP پیش بینی شده تا سال 202080 میلیون – جمعیت ایرانمنبع: DCIBF
| منتشر شده: | مارس 2016 |
| عنوان: | تکافل در ایران: مرز جدید یا طلوع کاذب؟ |
| انتشار: | بررسی بیمه منا (MENA IR) |
| نویسندگان: | مایکل کورتباوی ، فیلیپ لو (همکار) |